O projekcie
Prowadzenie działań na rzecz upowszechniania wiedzy na temat zdrowia psychicznego i jego uwarunkowań, kształtowanie przekonań, postaw, zachowań i stylu życia wspierającego zdrowie psychiczne, rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu, przeciwdziałanie seksualizacji dzieci i młodzieży – w szczególności przez prowadzenie działań informacyjnych i edukacyjnych
Moduł: II
Głównym celem badania „Realizacja działań związanych z oceną skuteczności programu, w tym narzędzi edukacyjnych i profilaktycznych w szkołach i placówkach, które w 2017 r. brały udział w zadaniach realizowanych w ramach Szkolnego Systemu Wsparcia Zdrowia Psychicznego „Myślę Pozytywnie”. Modelowy Program Promocji i Profilaktyki dla szkół podstawowych, ponadpodstawowych i placówek oświaty oraz wsparcie Zamawiającego w osiągnięciu zakładanych celów” było przeprowadzenie ewaluacji, tj. dokonania oceny jakości i efektów prowadzonych w ramach programu działań, a także sformułowanie propozycji poprawy ich skuteczności i spójności.
Przyjęto następujące cele szczegółowe badania:
- ocena trafności rozpoznania potrzeb edukacyjnych odbiorców podejmowanych działań,
- ocena adekwatności przygotowanych narzędzi edukacyjnych i profilaktycznych z zakresu ochrony zdrowia psychicznego uczniów i wychowanków skierowanych do przedstawicieli: placówek doskonalenia nauczycieli, poradni psychologiczno-pedagogicznych, psychologów i pedagogów zatrudnionych w szkole lub placówce, w odniesieniu do zdiagnozowanych potrzeb.
- ocena przydatności opracowanych elementów modelu, struktury modularnej- części budujących Szkolny System Wsparcia Zdrowia Psychicznego o charakterze obligatoryjnym i fakultatywnym.
- ocena monitorowania wdrażanych przez szkoły modułów obowiązkowych i fakultatywnych, która jest miarą trafności przyjętej struktury modularnej.
- ocena efektywności prowadzenia działań edukacyjnych i profilaktycznych z perspektywy nauczycieli, rodziców i opiekunów oraz otoczenia instytucjonalnego (przedstawicieli placówek doskonalenia nauczycieli, poradni psychologiczno-pedagogicznych, psychologów i pedagogów zatrudnionych w szkole lub placówce).
W badaniu zastosowano następujące kryteria ewaluacyjne: trafność (stopień dopasowania treści szkolenia oraz kanałów komunikowania do potrzeb grup docelowych), skuteczność (stopień realizacji celów i osiągnięcia wskaźników określonych dla przedsięwzięcia), efektywność (stosunek poniesionych nakładów do uzyskanych efektów działań w praktyce).
Pytania badawcze
Zrealizowane badanie jest ewaluacją ex post, czyli badaniem przeprowadzonym po zakończeniu interwencji społecznej: wdrożenia programu o nazwie Szkolny System Wsparcia Zdrowia Psychicznego „Myślę Pozytywnie”. Celem ewaluacji ex post jest wskazanie rezultatów interwencji oraz zebranie opinii osób i instytucji nią objętych. Ewaluacja tego typu stanowi bardzo cenne źródło informacji użytecznych przy planowaniu kolejnych interwencji. W ewaluacji programu profilaktyki zdrowia psychicznego w szkole sformułowano następujące pytania badawcze:
- Na ile instytucje wdrażające zrealizowały działania w ramach Szkolnego Systemu Wsparcia Zdrowia Psychicznego?
- W jakim stopniu potrzeby edukacyjne z zakresu wsparcia zdrowia psychicznego uczniów oraz użytkowników Szkolnego Systemu Wsparcia Zdrowia Psychicznego zostały trafnie zdiagnozowane?
- Czy zastosowane metody rozpoznania potrzeb edukacyjnych były dobrane odpowiednio do grupy objętej działaniami Szkolnego Systemu Wsparcia Zdrowia Psychicznego?
- W jakim stopniu Szkolny System Wsparcia Zdrowia Psychicznego uczniów i wychowanków odpowiadał na zdiagnozowane potrzeby przedstawicieli placówek doskonalenia nauczycieli, poradni psychologiczno-pedagogicznych, psychologów i pedagogów zatrudnionych w szkole lub placówce?
- Na ile Szkolny System Wsparcia Zdrowia Psychicznego powinien być zmodyfikowany w stosunku do pojawiających się problemów w trakcie jego realizacji?
- Jak oceniana jest przydatność opracowanych modułów obligatoryjnych i fakultatywnych? Czy należy je zmodyfikować, a jeśli tak, to w jaki sposób?
- Jak często i w jakich obszarach wypracowane materiały są lub będą używane w praktyce?
- W jakim stopniu Szkolny System Wsparcia Zdrowia Psychicznego odpowiada potrzebom grup docelowych programu: uczniom, nauczycielom, rodzicom, lokalnemu otoczeniu?
- jakie czynniki wpływają na efektywność Szkolnego Systemu Wsparcia Zdrowia Psychicznego?
- Czy zastosowany system monitoringu Szkolnego Systemu Wsparcia Zdrowia Psychicznego pozwala na określenie jego faktycznego wpływu?
- W jakim stopniu osiągnięte efekty mogły być uzyskane przy niższych kosztach?
- Czy Szkolny System Wsparcia Zdrowia Psychicznego uwzględni aktualną wiedzę naukową i praktyczną z zakresu psychologii, a w szczególności- psychologii rozwojowej dzieci i młodzieży oraz interwencji kryzysowej?
Warto podkreślić, iż w zrealizowanym badaniu zastosowany został klasyczny dla nauk społecznych nomotetyczny model wyjaśniania. Zatem zgodnie z nim zostały zastosowane trzy kryteria nomotetycznej zależności przyczynowej:
- zmienne są skorelowane,
- przyczyna występuje przed skutkiem,
- nie występuje pozorność współzależności badanych zjawisk.
Zaproponowany model wyjaśnienia i wnioskowania wymagał przede wszystkim zgromadzenia odpowiednich, wiarygodnych, rzetelnych, i odpowiadających swym zakresem przedmiotowi badania danych i informacji. Niezbędny był dobór takiej metodologii, która umożliwiła dokonanie rzetelnej analizy i udzielenia pełnej, rzeczowej i opartej na uzyskanych wynikach odpowiedzi na pytania badawcze sformułowane przez Zamawiającego oraz zaproponowanie użytecznych wniosków i rekomendacji. Wykonawca zaproponował zastosowanie w powyższym badaniu ewaluacyjnym metody triangulacji technik badawczych i źródeł danych.
Założone cele badawcze zostały zrealizowane w ramach zadania zleconego dzięki rzetelnemu i zgodnemu z harmonogramem wykonaniu badań terenowych. Było to możliwe dzięki przyjętym rozwiązaniom organizacyjnym i dużemu zaangażowaniu wykonawców: koordynatorów regionalnych oraz ankieterów.
Bardzo znaczącym efektem zrealizowanych badań jest ich wysoka wiarygodność wynikająca z wielkości próby badawczej. Badaniami objęto bowiem 80% szkół uczestniczących w projekcie „Myślę pozytywnie” (80 ze 100 szkół). Stosowanie odpowiednich procedur badania ewaluacyjnego wpłynęło z kolei na rzetelność pozyskanego materiału empirycznego oraz prezentowanych wniosków i rekomendacji pobadawczych.
